Choroba Peyroniego to dość rzadkie schorzenie, które dotyka przede wszystkim mężczyzn między 40. a 60. rokiem życia. Jej cechą charakterystyczną jest skrzywiony penis, problemy z erekcją oraz ból odczuwany podczas wzwodu. Jakie są najczęstsze przyczyny tej choroby oraz jak wygląda leczenie, któremu poddawani są mężczyźni?
Menu nawigacyjne:
- Co to jest choroba Peyroniego? Co oznacza dla zdrowia seksualnego mężczyzny?
- Jak rozpoznać chorobę Peyroniego? Objawy są różne dla obu faz choroby
- Jakie przyczyny warunkują powstanie choroby?
- Jak przebiega diagnozowanie schorzenia?
- Postępowanie, gdy dopiero rozwija się choroba Peyroniego? Leczenie podstawowe
- Chirurgiczne metody leczenia i prostowania penisa
- Powikłania i potencjalne konsekwencje nieleczenia
Co to jest choroba Peyroniego?
Zespół Peyroniego, inaczej plastyczne stwardnienie prącia, to choroba w obrębie męskich narządów płciowych. Nieprawidłowości w działaniu ciał jamistych budujących prącie prowadzą między innymi do skrzywienia penisa oraz problemów z erekcją. Jest to choroba nienowotworowa.
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że z chorobą tą zmaga się od 3% do 9% mężczyzn [1]. Rzeczywista liczba chorych może być jednak większa. Potwierdza to fakt, że wielu mężczyzn wstydzi się lub po prostu nie chce korzystać z pomocy lekarza. Jednak tego typu decyzja może mieć bardzo niefortunne konsekwencje w przyszłości, prowadząc bezpośrednio do zaburzenia życia seksualnego.
Jak rozpoznać objawy choroby Peyroniego?
Przebieg choroby Peyroniego może dzielić się na dwie fazy. Pierwsza z nich to tak zwana faza ostra, w której często rozwijają się stany zapalne powodujące ból. To właśnie wtedy na powierzchni penisa zaczynają powstawać płytki włókniste i dochodzi do jego deformacji w postaci skrzywienia [2].
Kolejna faza, nazywana przewlekłą, zaczyna się po ok. 12-18 miesiącach od czasu, gdy pojawią się pierwsze objawy choroby Peyroniego. Często określa się ją jako fazę stabilizacji, gdyż wówczas wielkość powstałej płytki stabilizuje się i zanikają stany zapalne [2]. Zmniejszają się również dolegliwości bólowe, ale z kolei zaburzenia erekcji mogą stać się bardziej dotkliwe.
W przypadku takiego schorzenia jak choroba Peyroniego objawy, które najczęściej się pojawiają to:
- twarde grudki po jednej lub po kilku stronach penisa;
- ból podczas erekcji lub stosunku;
- zauważalne skrzywienie prącia w erekcji lub nawet bez niej (w górę, w dół lub na boki);
- zmiany w kształcie penisa (np. zwężenie, skrócenie);
- zaburzenia erekcji.
Od czego powstaje choroba Peyroniego? Przyczyny i czynniki ryzyka
Przyczyny choroby Peyroniego nie są do końca znane [3]. Najczęściej wskazuje się jednak na to, że do jej rozwoju przyczyniają się przebyte urazy prącia, zwłaszcza te regularnie się powtarzające. Może do nich dochodzić na przykład w trakcie energicznego seksu, gdy penis nadmiernie się zgina w różnych pozycjach albo kiedy kość łonowa kobiety naciska na prącie. Podczas intensywnego stosunku może też dochodzić do nagłego odginania się członka, gdy penetracja następuję w nieprawidłowej pozycji partnerów. Uraz penisa może być też efektem zbyt energicznej masturbacji, ale do jego uszkodzenia dochodzi niejednokrotnie na przykład podczas regularnego uprawiania sportu.
Powtarzające się urazy niosą za sobą ryzyko uszkodzenia tkanki, co skutkuje jej zabliźnianiem się i powstawaniem płytki Peyroniego, gdy ciało tworzy tkankę bliznowatą w nieprawidłowy sposób [4]. Kiedy w obrębie tkanki osłaniającej ciała jamiste prącia powstaje blizna, podczas erekcji obszar ten nie jest w stanie rozciągnąć się pod wpływem napływu krwi. W efekcie powstaje skrzywienie członka oraz mężczyzna może odczuwać ból.
Należy jednak wspomnieć o tym, że uraz prącia nie zawsze jest przyczyną rozwoju choroby Peyroniego. Istnieje więc ryzyko, że o jej wystąpieniu mogą decydować predyspozycje genetyczne [5]. Jeśli więc w naszej rodzinie pojawiły się przypadki tej choroby, prawdopodobieństwo rozwinięcia się u nas zespołu Peyroniego rośnie.
Jeśli u mężczyzny zdiagnozowana zostanie choroba Peyroniego przyczyny mogą też leżeć w chorobach autoimmunologicznych. W ich przebiegu w organizmie zachodzą tak zwane reakcje autoimmunologiczne, gdy układ odpornościowy atakuje komórki prącia. Może to prowadzić do rozwoju stanu zapalnego i powstawania blizn, które następnie przekształcają się w płytkę Peyroniego [6]. Niektórzy specjaliści wskazują też na to, że rozwój schorzenia może być też związany z chorobami przewlekłymi, jak cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów czy zapalenie żyły na prąciu.
Diagnozowanie: wywiad z pacjentem, badania fizykalne i USG prącia
Choroba Peyroniego może zostać zdiagnozowana przede wszystkim przez urologa, który specjalizuje się w tego typu schorzeniach. Diagnostyka nie jest jednak skomplikowana i w większości przypadków nie wymaga nawet wykonania badań obrazowych.
Na początku lekarz przeprowadza dokładny wywiad z pacjentem. W rozmowie z nim specjalista pyta między innymi o to jakie objawy się u niego pojawiły, kiedy oraz jaki był ich przebieg. W celu ustalenia przyczyn rozwinięcia się schorzenia lekarz może także zapytać o ewentualne urazy w obrębie prącia oraz przypadki choroby Peyroniego w najbliższej rodzinie pacjenta.
Następnie lekarz wykonuje badanie fizykalne. Zmieniona chorobowa tkanka jest z reguły wyczuwalna przy samym dotyku, dlatego można określić jej wielkość oraz lokalizację na penisie w stanie spoczynku. Lekarz dokonuje oceny wizualnej członka oraz może zmierzyć jego długość, co pozwoli w przyszłości stwierdzić czy penis ulega zmniejszeniu w wyniku postępu choroby.
Jeśli lekarz stwierdzi, iż istnieją wskazania do przeprowadzenia operacji lub u pacjenta występują np. znaczne zaburzenia erekcji, może zostać również przeprowadzone badanie USG prącia. Pozwala ono określić stopień krzywizny penisa oraz uwapnienia płytki, a także prawidłowość przepływu krwi. W niektórych przypadkach konieczne może być wstrzyknięcie do członka środka wywołującego erekcję, co pozwoli lekarzowi przeprowadzić jego dokładne oględziny.
Nieoperacyjne leczenie choroby Peyroniego
U mężczyzn, u których nie jest konieczna operacja zastosowane może zostać leczenie farmakologiczne, zastrzyki lub nieinwazyjne zabiegi u specjalistów. O tym jak wyleczyć chorobę Peyroniego u danego pacjenta decyduje oczywiście lekarz.
Wiele zależy w tym przypadku od fazy choroby oraz od tego ile czasu minęło od wystąpienia pierwszych jej objawów. Specjalista ocenia więc w jakim stopniu rozwoju jest tkanka, jak intensywne są dolegliwości odczuwane przez pacjenta oraz czy wywołują one jakiekolwiek komplikacje. Jeśli u danego mężczyzny płytka Peyroniego ma niewielki rozmiar, pacjent nie odczuwa bólu, a skrzywienie penisa jest nieznaczne, leczenie może w ogóle nie być potrzebne. U ok. 10% wszystkich mężczyzn dotkniętych tą chorobę ustępuje ona samoistnie.
1. Leczenie farmakologiczne
Jeśli u pacjenta zostanie zdiagnozowana choroba Peyroniego leczenie może obejmować przyjmowanie wskazanych przez lekarza leków. Wykorzystuje się je przede wszystkim w lżejszych formach tego schorzenia, a wiele preparatów jest wciąż w fazie badań. Specjalista może też zdecydować o zastosowaniu leków, które wpływają na złagodzenie objawów choroby.
Farmakoterapia w chorobie Peyroniego może obejmować takie preparaty jak:
- witamina E – przede wszystkim posiada ona zdolność do usuwania wolnych rodników z organizmu. Między innymi dzięki temu witamina E wykazuje działanie hamujące postęp choroby oraz stabilizujące ją. [7] Jej stosowanie nie powoduje żadnych skutków ubocznych;
- aminobenzoesan potasu – wyniki badań wskazują, iż substancja ta jest w stanie zmniejszyć rozmiar płytki Peyroniego [8]. Dodatkowo aminobenzoesan potasu stabilizuje krzywiznę członka, pełniąc w tym przypadku funkcję ochronną, natomiast nie wykazuje możliwości wpływania na już istniejącą krzywiznę;
- kolchicyna – substancja ta ma działanie przeciwobrzękowe. Hamuje ona również wydzielanie kolagenu i wydaje się redukować rozmiar płytki Peyroniego [9]. Tym samym może ona wpływać na zmniejszenie krzywizny prącia. Skutki uboczne stosowania kolchicyny to głównie problemy jelitowe oraz obniżenie liczby krwinek;
- tamoksyfen – substancja ta wydaje się redukować ból prącia przy wzwodzie. Poza tym ma ona dość mały wpływ na rozmiar płytki Peyroniego, a jej działanie na krzywiznę członka nie jest jeszcze do końca zweryfikowane [10]. Skutki uboczne terapii przy użyciu tamoksyfenu to głównie zaburzenia jelitowe oraz łysienie.
2. Iniekcje dopłytkowe
U mężczyzn, u których diagnozowana jest choroba Peyroniego zastrzyki stosowane są w jej fazie ostrej [11]. Lekarz wstrzykuje wówczas wybrane substancje bezpośrednio w płytkę. W takiej terapii stosuje się zwykle wyższe dawki leków, niż w przypadku podawania pacjentowi preparatów doustnych. Zastrzyki zalecane są z reguły tym pacjentom, którzy nie decydują się na przeprowadzenie operacji.
W przypadku iniekcji dopłytkowych stosuje się takie substancje jak:
- deksametazon – wykazuje działanie zmniejszające obrzęk i u 40% pacjentów widoczna jest znacząca poprawa po jej zastosowaniu. Deksametaza jest najskuteczniejsza w początkowych etapach tworzenia się płytki w obrębie prącia;
- werapamil – jego stosowanie może znacząco poprawić krzywiznę prącia. Stosuje się go zwłaszcza w przypadku, gdy u pacjenta występują jeszcze nieuwapnione płytki. Werapamil stabilizuje przebieg choroby oraz redukuje ból prącia podczas erekcji;
- orgoteina – wykazuje działanie redukujące wolne rodniki. Zmniejsza też rozmiar płytki, a w wielu przypadkach wręcz zupełnie niweluje jej twardość. Orgoteina hamuje też występujące miejscowo stany zapalne. Jej działanie jest słabsze w przypadku pacjentów z długim przebiegiem choroby.
3. Zabiegi mechaniczne
W przypadku niektórych pacjentów lekarz może zdecydować o zastosowaniu urządzenia próżniowego, które służy do mechanicznego rozciągania płytki. Może to pomóc wpłynąć na deformację prącia u mężczyzny.
Główny cel zastosowania tego typu terapii to poprawienie długości oraz skrzywienia penisa u pacjentów. Jest to tak naprawdę jedynie leczenie, które może pomóc mężczyznom poprawić długość członka jeśli choroba spowodowała jego skrócenie [12].
4. Fala uderzeniowa
Lekarz może również wdrożyć u pacjenta leczenie choroby Peyroniego metodą ESWT. Na czym właściwie polega metoda ESWT? W terapii tej korzysta się ze specjalnego sprzętu, który wytwarza akustyczne fale uderzeniowe o odpowiedniej mocy oraz częstotliwości. Aplikowane bezpośrednio na płytkę sprawiają, że stwardniałe obszary zostają rozbite. U mężczyzn, u których rozwinęła się choroba Peyroniego fala uderzeniowa pozwala znacząco zmniejszyć ból podczas erekcji oraz w niewielkim stopniu zmienić kąt skrzywienia prącia.
Leczenie chirurgiczne: jak wyprostować penisa w późnej fazie choroby?
Kiedy bardziej neutralne leczenie nie jest w stanie pomóc pacjentowi, wówczas lekarz może zdecydować o tym, iż konieczna będzie operacja. Zwłaszcza, gdy mężczyzna jest już w późnej fazie choroby, a jej objawy znacznie wpływają na jego normalne funkcjonowanie [13]. Leczenie chirurgiczne nie jest zalecane na początku choroby, w jej ostrej fazie, gdy krzywizna nie jest jeszcze ustabilizowana. A zatem jak leczyć operacyjnie pacjentów z chorobą Peyroniego? Obecnie stosuje się kilka metod.
1. Skrócenie osłonki białawej
Operacja ta polega na chirurgicznym wycięciu płytki w całości lub jej części. Celem zabiegu jest zmniejszenie krzywizny prącia lub jego zupełne wyprostowanie.
Wśród skutków ubocznych operacji należy wymienić możliwe skrócenie prącia, zmniejszenie odczuć i satysfakcji z jego stymulacji i bardzo rzadko zintensyfikowanie zaburzeń erekcji.
2. Wydłużenie osłonki białawej
Zabieg ten polega na wycięciu zmiany chorobowej, a następnie na uzupełnieniu ubytku poprzez wszczepienie fragmentu tkanki z innej części ciała lub wykorzystaniu w tym celu odpowiedniego tworzywa sztucznego (najczęściej graftu). W efekcie możliwe jest przywrócenie prawidłowego kształtu i długości prącia, a także usunięcie części blizn.
Skutkiem ubocznym zabiegu może być pogorszenie zaburzeń erekcji u pacjenta.
3. Wszczepienie implantu
Jeśli u pacjenta z chorobą Peyroniego występują również zaburzenia erekcji, lekarz może zdecydować o przeprowadzeniu zabiegu z wszczepieniem specjalnego implantu. Dzięki niemu możliwe jest wyprostowanie skrzywionego penisa oraz zniwelowanie problemów z erekcją.
Skutki uboczne takiej operacji, choć zdarzają się bardzo rzadko, to między innymi skrócenie prącia czy obniżone czucie w nim.
Powikłania nieleczonej choroby Peyroniego
W części przypadków pacjenci z chorobą Peyroniego nie wymagają leczenie, a jedynie stałej obserwacji. Każdy z pacjentów powinien jednak skonsultować się ze specjalistą, który zdecyduje o tym czy leczenie jest konieczne oraz jaką terapię należy wdrożyć. W przeciwnym razie u mężczyzny mogą wystąpić takie powikłania choroby Peyroniego jak:
- utrudnione lub wręcz uniemożliwione odbywanie stosunków;
- zaburzenia erekcji;
- skrócenie długości penisa;
- ból w prąciu zarówno podczas erekcji, jak i w trakcie stosunku;
- problemy emocjonalne, niepokój, depresja.
Piśmiennictwo i literatura
- [1] C.C. Carson, L.A. Levine., “Outcomes of surgical treatment of Peyronie’s disease.” BJU Int 2014; 113: 704-713
- [2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1473022/#__sec1title
- [3] https://link.springer.com/article/10.1007/s11930-015-0045-y
- [4] https://www.dovepress.com/a-review-of-the-epidemiology-and-treatment-of-peyronie39s-disease-peer-reviewed-article-RRU
- [5] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2050052115000037?via%3Dihub
- [6] https://www.jsm.jsexmed.org/article/S1743-6095(15)31002-X/fulltext
- [7] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.2047-2927.2012.00007.x
- [8] https://www.europeanurology.com/article/S0302-2838(05)00002-3/fulltext
- [9] Janusz Darewicz, “Choroba Peyroniego kontrowersje, hipotezy, koncepcje leczenia”, Klinika Urologii AM w Białymstoku, Urologia Polska, 1997/50/1.
- [10] https://www.auajournals.org/doi/10.1016/S0022-5347%2805%2968087-1
- [11] http://www.przeglad.amp.edu.pl/uploads/2016/1/97_1_46_2016.pdf
- [12] https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1756287218823671
- [13] lek. Michał Kupś, “Wyniki chirurgicznego leczenia choroby Peyroniego”, Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej, Pomorski Uniwersytet Medyczny, Przegląd Urologiczny 2014/4 (86)