Antykoncepcja dla mężczyzn to temat, który cieszy się dużym zainteresowaniem wśród par. Szukają one skutecznej, ale jednocześnie łatwej w stosowaniu alternatywy dla środków hormonalnych, które przyjmują kobiety. Choć istnieją już metody zabezpieczania się przed ciążą dla mężczyzn, wciąż trwają prace nad ich ulepszeniem oraz zwiększeniem ich skuteczności.
Menu nawigacyjne:
- Czym się różni antykoncepcja dla mężczyzn od tej dla kobiet?
- Jakie są dostępne rodzaje antykoncepcji dla mężczyzny?
- Najskuteczniejsza antykoncepcja mechaniczna: prezerwatywy
- Metody chirurgiczne: operacja podwiązania nasieniowodów
- Dlaczego jeszcze nie powstały tabletki antykoncepcyjne dla mężczyzn?
- Terapia hormonalna: wciąż zbyt dużo skutków ubocznych
- Zastrzyk antykoncepcyjne do nasieniowodu: nadzieja na wygodniejszą przyszłość
- Czy stosunek przerywany można uznać za skuteczną formę zapobiegania ciąży?
- W jaki sposób podnieść skuteczność antykoncepcji stosowanej na co dzień?
Co to jest antykoncepcja dla mężczyzn i czym różni się od tej dla kobiet?
Antykoncepcja mężczyzn to wszystkie dostępne metody i środki służące zapobieganiu ciąży. Dodatkowo, niektóre formy antykoncepcji mogą również chronić przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Nie bez powodu stworzenie nowej, skutecznej metody antykoncepcji dla mężczyzn jest trudniejsze niż tej przeznaczonej dla kobiet. W ich przypadku wystarczy zahamować jedną komórkę rozrodczą, a jeśli chodzi o panów są to przecież miliony plemników [1]. Dlatego trzeba znaleźć sposób na to, aby powstrzymać ich produkcję. Jednym z rozwiązań jest chociażby tymczasowe zablokowanie działania testosteronu. Jednak należy to zrobić w taki sposób, aby jednocześnie nie wywołać niepożądanych skutków ubocznych, takich jak chociażby zaburzenia libido. Intensywne prace badawcze wciąż zatem trwają, a rynek cały czas oczekuje na stworzenie skutecznej formy antykoncepcji.
Metody antykoncepcji dedykowanej dla mężczyzn
Obecnie istnieją tylko dwie sprawdzone i zatwierdzone do użytku metody antykoncepcji dla mężczyzn [2]. Nie wliczamy w to oczywiście wstrzemięźliwości oraz zbliżeń, w trakcie których nie dochodzi do penetracji. Dla panów przeznaczona jest zatem antykoncepcja mechaniczna (prezerwatywy) oraz metoda chirurgiczna (wazektomia).
Metoda mechaniczna: prezerwatywy
Stosowanie prezerwatyw to chyba najstarszy sposób zapobiegania ciąży. Zakładana na męskiego członka we wzwodzie, prezerwatywa uniemożliwia dostanie się plemników do pochwy podczas wytrysku. Skuteczność prezerwatywy sięga ok. 98% [3]. Niezwykle ważne jest jednak to, aby zawsze kupować je w zaufanym miejscu, w którym są przechowywane w odpowiednich warunkach. Należy też za każdym razem sprawdzać datę ważności prezerwatywy oraz to, czy posiada ona odpowiedni certyfikat. Warto również zwrócić uwagę na to, jaki środek plemnikobójczy został zastosowany w konkretnym produkcie.
Prezerwatywy cieszą się tak dużą popularnością przede wszystkim dlatego, że są bardzo łatwe w użyciu i ogólnodostępne. Nie potrzebujemy więc recepty od lekarza, aby je kupić. Są one też przystępne cenowo i bardzo dyskretne, gdyż zmieszczą się w portfelu lub w kieszeni spodni. Prezerwatywy w większości przypadków nie powodują też żadnych skutków ubocznych i stanowią jedyną metodę, która chroni również przed chorobami przenoszonymi drogą płciową [4].
Ta mechaniczna antykoncepcja u mężczyzn może jednak zmniejszać intensywność doznań podczas stosunku. U niektórych z panów prezerwatywy wręcz powodują zaburzenia erekcji, uniemożliwiając satysfakcjonujący stosunek. Dodatkowo trzeba zawsze pamiętać, aby mieć prezerwatywę przy sobie oraz właściwie się z nią obchodzić, gdyż całkiem łatwo można ją uszkodzić podczas zakładania. Należy też odpowiednio ją przechowywać, aby nie uległa uszkodzeniu lub nie straciła swoich właściwości. Niestety niektóre lubrykanty, którymi pokryte są prezerwatywy mogą też powodować podrażnienia.
Metoda chirurgiczna: wazektomia
Wazektomia to zabieg chirurgiczny, którego celem jest przecięcie i podwiązanie nasieniowodów. Dzięki temu plemniki nie przedostają się z jąder do prącia, a więc nie są obecne w nasieniu. Jest to tak zwana stała antykoncepcja, dlatego wazektomię poleca się głównie mężczyznom, którzy mają już dzieci i w przyszłości nie planują kolejnych. Skuteczność tej metody wynosi ponad 99%.
Dzięki zabiegowi mężczyzna oraz jego partnerka nie muszą już pamiętać o antykoncepcji. Wazektomia u mężczyzn nie wpływa również na poziom hormonów oraz na ich libido. Warto też podkreślić, iż jest to zabieg odwracalny. Jeśli ponowna operacja zostanie odpowiednio wykonana w czasie do 15 lat od pierwotnej wazektomii, szanse na odzyskanie płodności wynoszą ok. 95-98% [5].
W przypadku, gdy na zabieg odwrócenia wazektomii zdecydujemy się po czasie dłuższym niż 15 lat, jego skuteczność może spać do 60-70% [5]. Mimo ponownego połączenia nasieniowodów u części mężczyzn pojawiają się jednak problemy z płodnością, a wskaźnik zajść w ciążę spada nawet do 40-50% [6]. Trzeba też pamiętać, że dopiero po ok. 12 tygodniach od wazktomii nasienie jest w pełni wolne od plemników [7]. Dlatego przez ten czas wciąż należy stosować inne metody antykoncepcji. Zabieg nie chroni przed chorobami wenerycznymi. Niestety też u części pacjentów pojawiają się różnego typu powikłania, takie jak krew w mosznie, ziarniaki nasienne, infekcja lub ból jąder.
Dlaczego tabletki antykoncepcyjne dla mężczyzn tak ciężko stworzyć?
Wśród osób, które interesuje nowoczesna antykoncepcja dla mężczyzn, tabletki wydają się wzbudzać największy entuzjazm. Zainteresowanie nimi jest naprawdę duże i wciąż rośnie. Wynika to między innymi ze swego rodzaju poczucia niesprawiedliwości, że antykoncepcja tego rodzaju leży wyłącznie po stronie kobiet. Mężczyźni chcieliby mieć również kontrolę nad swoją płodność, ale pigułka oznacza też większą wygodę stosowania zabezpieczenia przed ciążą. Obecnie najwięcej słyszy się o preparacie o nazwie DMAU. Są to tabletki antykoncepcyjne dla mężczyzn, składające się z różnych hormonów, których działanie jest podobne do środków przeznaczonych dla kobiet.
Stworzenie skutecznej tabletki przeciw ciąży dla mężczyzn jest trudne ponieważ ich organizm wytwarza znacznie więcej komórek rozrodczych w postaci plemników. Sytuacja u kobiet jest zdecydowanie prostsza, ponieważ wystarczy zahamować dojrzewanie tylko jednej komórki jajowej. Zatrzymanie w ten sam sposób plemników jest po prostu nierealne, dlatego należy znaleźć sposób na to, jak wpłynąć na ich produkcję. [8] W tym konkretnym przypadku, niestety cykl produkcyjny plemników trwa aż ok. 64 dni stanowi bardzo dużą barierę [9]. Trzeba by stosować antykoncepcję przez cały ten okres, a efekty byłyby widoczne dopiero po 2 miesiącach.
Warto też wspomnieć o długiej liście skutków ubocznych, jakie mogą powodować tabletki antykoncepcyjne dla mężczyzn. Może być to trądzik, ból głowy, zaburzenia nastroju lub nawet epizody depresyjne, a także obniżone libido, wzrost wagi ciała czy pogorszenie się funkcji seksualnych [10]. Dlatego specjaliści próbują połączyć pigułki hormonalne ze sterydem, co miałoby załagodzić takie dolegliwości.
Co więcej, doustny sposób przyjmowanie testosteronu nie wpływa dobrze na wątrobę, która zresztą rozkłada go zbyt szybko w porównaniu do tempa działania leku [11]. Pigułki antykoncepcyjne dla mężczyzn powinny więc zostać zaopatrzone w odpowiednią otoczkę, której nie rozłożą kwasy trawienne lub też przyjąć inną formę, którą mogą być plastry lub zastrzyki.
Terapia hormonalna
Antykoncepcja hormonalna to nowa forma przeciwdziałania ciąży dla panów, która polega na regularnym wstrzykiwaniu testosteronu do organizmu. Zabieg ten wykonuje się zazwyczaj raz w miesiącu. Takie zastrzyki antykoncepcyjne dla mężczyzn powodują, że organizm produkuje znacznie mniej plemników. Z tego też powodu coraz częściej mówi się, że jest to terapia ograniczająca płodność. We wstępnych badaniach wykazano dość wysoką skuteczność tej metody, jednak testy przerwano ze względu na dotkliwe skutki uboczne stosowania testosteronu [11]. Panowie musieli się bowiem zmagać z trądzikiem, nadmiernie zwiększonym libido, wahaniami nastroju oraz silnymi bólami mięśniowymi.
Zastrzyki antykoncepcyjne do nasieniowodu
Obecnie prowadzone są też badania nad nową metodą o nazwie RISUG. Jest ona w pewnym stopniu podobna do wazektomii. W tym przypadku pacjentowi również podaje się znieczulenie i wykonuje się nacięcie moszny. Następnie jednak nie przecina się nasieniowodów, ale wstrzykuje się w nie żel polimerowy. W kilku minut zaczyna się on zespajać i przylegać do wewnętrznej wyściółki nasieniowodów. Powstała w ten sposób powłoka wpływa na plemniki, neutralizując ich ruchliwość, zaburzając ich morfologię oraz uniemożliwiając im prawidłowe funkcjonowanie, dzięki któremu dochodzi do zapłodnienia [12].
W porównaniu z innymi metodami, jakie oferuje nam antykoncepcja dla mężczyzn, zastrzyk z żelem polimerowym ma sporo zalet. Przede wszystkim nie blokuje on przepustowości nasieniowodu. Nasienie może cały czas swobodnie nim przepływać, dzięki czemu nie ma ryzyka występowania bólu spowodowanego jego gromadzeniem się w jednym miejscu. Jest to antykoncepcja długotrwała, gdyż według wstępnych badań taki zastrzyk antykoncepcyjny dla mężczyzn może działać ok. 10 lat. Specjaliści utrzymują, że jest to w pełni odwracalne hamowanie nasienia, które można zniwelować poprzez wstrzyknięcie do nasieniowodu wodorowęglanu sodu [12]. Substancja ta zwiększa pH wewnątrz nasieniowodu i prowadzi do rozpuszczenia polimeru.
Mimo pozytywnych wyników testów klinicznych zastrzyki zawierające taki żel antykoncepcyjny wciąż nie zostały jeszcze dopuszczone do sprzedaży. Nadal prowadzone są pracę nad zbadaniem potencjalnych skutków ubocznych stosowania tej metody, których do tej pory nie wykazano. Jedyny dyskomfort dla mężczyzny to niewielki obrzęk moszny po jej nacięciu, który zwykle nie wymaga nawet zastosowania szwów.
Czy stosunek przerywany można zaliczyć jako skuteczną metodę zapobiegania ciąży?
Seks przerywany polega na powstrzymaniu się przed ejakulacją w pochwie partnerki, w związku z czym mężczyzna wycofuje członka z dróg rodnych kobiety tuż przed wytryskiem. Metoda ta wciąż stosowana jest przez sporą grupę osób ze względu na niewiedzę partnerów na temat jej skuteczności oraz to, iż uważa się ją za najbardziej naturalną.
Niestety skuteczność tej metody jest na tyle niska, iż nie powinna być w ogóle stosowana jako sposób zapobiegania ciąży [13]. Aby mówić o jakiejkolwiek skuteczności w tym przypadku potrzeba ogromnej samokontroli, tak by nigdy nie doszło do wytrysku w samej pochwie, jak i w okolicach miejsc intymnych. Bardzo duży problem stanowią również wszelkie zaburzenia wytrysku, których występowania nie możemy przewidzieć. Jednocześnie kłopotliwe stają się plemniki, które mogą znajdować się też w preejakulacie. Jest to płyn, który zawsze wydostaje się z członka na długo przed wytryskiem, aby nawilżyć żołądź prącia. Co więcej takie przerywane sposoby antykoncepcji nie chronią w żadnym stopniu przed chorobami przenoszonymi drogą płciową [14].
Jeśli zależy nam na zastosowaniu tej metody, powinniśmy ją połączyć z używaniem prezerwatywy. Wówczas nawet w sytuacji, gdy nie zdążymy przerwać stosunku, przed ciążą wciąż będzie mogła nas uchronić dodatkowa bariera w postaci prezerwatywy.
Czy istnieją produkty, którymi można zwiększyć skuteczność antykoncepcji?
Inna formą zabezpieczenia się przed niechcianą ciążą jest tzw. antykoncepcja chemiczna. Chodzi tu przede wszystkim o piankę lub żel plemnikobójczy, które mogą zwiększyć skuteczność stosowanych przez mężczyzn prezerwatyw. Są one umieszczane głęboko w kobiecej pochwie przy pomocy specjalnego aplikatora. Preparaty te zawierają substancje o właściwościach plemnikobójczych, dzięki czemu tworzą swego rodzaju zaporę przed nasieniem w drogach rodnych kobiety.
Podsumowanie
Cały czas trwają intensywne pracy nad tym, aby w końcu stworzyć nowe, skuteczne środki antykoncepcyjne dla mężczyzn. Specjaliści natrafiają jednak na wiele przeszkód, takich jak chociażby męski cykl rozrodczy. W tym momencie pozostaje nam zatem cierpliwie czekać i korzystać z tych form zapobieganie ciąży, które są już dostępne.
Piśmiennictwo i literatura
- [1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3114587/#sec1-4title
- [2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279094/
- [3] https://www.nhs.uk/conditions/contraception/male-condoms/
- [4] King K. Holmes, Ruth Levine, Marcia Weaver, “Effectiveness of condoms in preventing sexually transmitted infections.”, Bull World Health Organ. 2004 Czerwiec; 82(6): 454–461.
- [5] lek. Łukasz Kupis, “Wazektomia jako metoda antykoncepcji dla mężczyzn i jej odwrócenie”, Klinika Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Czynnościowej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Przegląd Urologiczny, 2015/3 (91)
- [6] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3114592/#sec1-10title
- [7] https://cuaj.ca/index.php/journal/article/view/4017
- [8] http://www.ijem.in/article.asp?issn=2230-8210;year=2012;volume=16;issue=6;spage=910;epage=917;aulast=Mathew
- [9] Schattman, Glenn L., Esteves, Sandro, Agarwal, Ashok, “Unexplained Infertility:Pathophysiology, Evaluation and Treatment (pp.29-42)”, Springer; 2015 edition (May 13, 2015)
- [10] https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/2042018819834846
- [11] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3897047/#sec1-7title
- [12] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4345756/
- [13] https://www.jognn.org/article/S0884-2175(15)32898-7/fulltext
- [14] https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10508-007-9304-y